Προετοιμασία εξωσωματικής γονιμοποίησης

Ένας ολόκληρος κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης περιλαμβάνει 5 στάδια και μπορεί να διαρκέσει από λίγες ημέρες μέχρι και μερικές εβδομάδες, ανάλογα με τα αποτελέσματα που επιτυγχάνονται σε κάθε στάδιο και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ζευγαριού.

Πριν από τη διενέργεια ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης η μέλλουσα μητέρα ή και τα 2 μέλη του ζευγαριού υποβάλλονται σε εργαστηριακές εξετάσεις, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Τον έλεγχο του αποθέματος των ωοθηκών σε ωάρια.
• Εξετάσεις για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και άλλες μολύνσεις.
• Τον έλεγχο της μήτρας μέσω υστεροσκόπησης.
• Σπερμοδιάγραμμα για τους άνδρες, αν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα του ενός μέλους του ζευγαριού.

Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν παθήσεις που συμβάλλουν στην υπογονιμότητα, όπως η ενδομητρίωση, τα ινομυώματα και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, μπορεί να χρειαστεί να προηγηθεί ξεχωριστή θεραπεία, πριν από την έναρξη της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ποια είναι τα 5 στάδια ενός κύκλου IVF;

Ένας ολόκληρος κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης περιλαμβάνει τα εξής 5 στάδια:

1. Φαρμακευτική αγωγή για τη διέγερση των ωοθηκών και την πρόκληση ωορρηξίας

Η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ξεκινάει με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (προγεστερόνη, οιστρογόνα ή άλλες ορμόνες), με στόχο τον χρονικό και ποιοτικό έλεγχο της ωορρηξίας. Η φαρμακευτική αγωγή προκαλεί τη διέγερση των ωοθηκών, ώστε να προκληθεί ωρίμανση πολλαπλών ωαρίων και να υπάρξει ωορρηξία στον επιθυμητό χρόνο για την ωοληψία.

 2. Ωοληψία

Σε περίπου 2 εβδομάδες τα ωάρια είναι αρκετά ώριμα, ώστε να γίνει η λήψη τους (ωοληψία), η ωρίμανση των οποίων επιβεβαιώνεται πρώτα και μέσω αιματολογικών εξετάσεων ή κολπικού υπέρηχου. Η ωοληψία γίνεται κολπικά, με τη βοήθεια διακολπικού υπέρηχου και διαρκεί μερικά λεπτά.

3. Λήψη σπέρματος

Αν για την εξωσωματική γονιμοποίηση πρόκειται να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα του ενός μέλους του ζευγαριού, τότε, την ίδια μέρα με την ωοληψία, γίνεται η λήψη σπέρματος. Εναλλακτικά, το σπέρμα μπορεί να ληφθεί σε πρότερο χρόνο και να καταψυχθεί.

4. Γονιμοποίηση των ωαρίων

Η γονιμοποίηση των ωαρίων από τα σπερματοζωάρια πραγματοποιείται σε ελεγχόμενες συνθήκες σε εξειδικευμένο εργαστήριο σχεδόν άμεσα, μετά την ωοληψία. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που υποβοηθούν αυτή τη διαδικασία όπως η μικρογονιμοποίηση (ICSI), η χρήση των οποίων εξαρτάται από το ιατρικό ιστορικό και τα επιθυμητά αποτελέσματα.

5. Εμβρυομεταφορά

Μερικές μέρες μετά τη γονιμοποίησή τους, τα έμβρυα που έχουν δημιουργηθεί είναι έτοιμα για μεταφορά στη μήτρα. Η εμβρυομεταφορά γίνεται επίσης διαμέσου του κόλπου. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της διαδικασίας της γονιμοποίησης και τις επιθυμίες του ζευγαριού, μπορούν να μεταφερθούν πάνω από 1 έμβρυα. Εμβρυομεταφορά μπορεί να γίνει είτε με φρέσκα, είτε με καταψυγμένα έμβρυα από προηγούμενους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης, είτε από δωρεά εμβρύων (ετερόλογη γονιμοποίηση).

Δέκα μέρες μετά είναι το νωρίτερο χρονικό όριο στο οποίο μπορεί να φανεί αν η εμβρυομεταφορά ήταν επιτυχής και αν έχει προκύψει εγκυμοσύνη.

Νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα για την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF)

To 2022 η Ελλάδα ανανέωσε το νομικό της πλαίσιο για όλες τις διαδικασίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της εξωσωματικής γονιμοποίησης με το Νόμο 4958/2022 για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή. Τα σημαντικότερα σημεία αυτού του νόμου είναι:

• Η αύξηση του ορίου ηλικίας στις γυναίκες στα 54 έτη.
• Η θεσμοθέτηση της δυνατότητας κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού (κατάψυξης ωαρίων και εμβρύων) όχι μόνο για ιατρικούς, αλλά και για κοινωνικούς λόγους (διατήρηση της γονιμότητας).
• Η κατάργηση της ανάγκης συναίνεσης του συζύγου/ προσώπου με το οποίο έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης για κρυοσυντήρηση ωαρίων και για τη χρήση των ωαρίων σε περίπτωση διαζυγίου/λύσης του συμφώνου.

Τι αποφάσεις θα χρειαστεί να πάρω κατά τη διαδικασία της IVF;

Πριν την έναρξη ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης, υπάρχουν κάποια ζητήματα τα οποία χρειάζεται κάθε γυναίκα ή ζευγάρι να σκεφτούν. Αυτά είναι:

1. Πως θα χρησιμοποιηθούν τα γονιμοποιημένα ωάρια για τα οποία δε θα γίνει εμβρυομεταφορά. Ανάμεσα στις δυνατότητες που υπάρχουν είναι η κατάψυξή τους για μελλοντική χρήση, η δωρεά τους σε άλλες γυναίκες και ζευγάρια με προβλήματα γονιμότητας ή σε ερευνητικούς σκοπούς και η απόρριψή τους.

2. Αν είναι επιθυμητή μια πολλαπλή κύηση (πχ. διδύμων), εφόσον αυτή προκύψει.

3. Αν είναι επιθυμητή η ετερόλογη γονιμοποίηση, σε περίπτωση που το γενετικό υλικό του ζευγαριού δεν μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.