Επιλόχειος κατάθλιψη

 

Η γέννηση ενός μωρού μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία έντονων συναισθημάτων, από ενθουσιασμό και χαρά, μέχρι φόβο και άγχος. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε κατάθλιψη. Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι ένα συνηθισμένο ζήτημα, αφού υπολογίζεται ότι επηρεάζει 1 στις 10 γυναίκες μέσα σε ένα χρόνο από τον τοκετό.

Η επιλόχειος κατάθλιψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια αδυναμία της γυναίκας, ούτε ως κάτι που εκείνη δημιούργησε. Είναι απλώς μια  συνέπεια  της κύησης και του τοκετού, η οποία δεν επηρεάζει το σώμα της γυναίκας, αλλά τον ψυχισμό της. Εάν έχετε επιλόχειο κατάθλιψη, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας και να σας βοηθήσει να συνδεθείτε καλύτερα με το μωρό σας.

 

Baby blues και επιλόχειος κατάθλιψη

Οι περισσότερες μαμάδες, ειδικά στην πρώτη τους εγκυμοσύνη, βιώνουν αυτό που ονομάζεται «baby blues». Το «baby blues», στα ελληνικά θα το ορίζαμε ως δυσφορία ή μελαγχολία. Εμφανίζεται συνήθως μέσα στις πρώτες 2-3 ημέρες μετά τον τοκετό και μπορεί να διαρκέσει έως και δύο εβδομάδες.

Το «baby blues» δεν πρέπει να συγχέεται με την επιλόχειο κατάθλιψη, καθώς αυτή είναι μια πιο μακροχρόνια κατάσταση, η οποία μπορεί να ξεκινήσει και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να συνεχιστεί μετά τον τοκετό.

Πώς ξεχωρίζουμε, λοιπόν, αυτές τις δύο καταστάσεις; Τα συμπτώματα του «baby blues» διαρκούν μόνο λίγες ημέρες έως 1-2 εβδομάδες μετά τη γέννηση του μωρού και μπορεί να περιλαμβάνουν: αλλαγές διάθεσης, άγχος, θλίψη, ευερεθιστότητα, μειωμένη συγκέντρωση, κλάμα, δυσκολία στον ύπνο, συναισθηματική φόρτιση, υπερένταση και διαταραχές στην όρεξη.

 

Συμπτώματα επιλόχειας κατάθλιψης

Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί αρχικά να θεωρηθεί λανθασμένα ότι είναι «baby blues», αλλά τα συμπτώματα είναι εντονότερα, διαρκούν περισσότερο και επηρεάζουν την ικανότητα της μητέρας να φροντίσει το μωρό και να χειριστεί άλλες καθημερινές εργασίες. Τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται μέσα στις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό, αλλά μπορεί να ξεκινήσουν νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ή αργότερα, έως και ένα χρόνο μετά τη γέννηση του μωρού.

Τα συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Επίμονη καταθλιπτική διάθεση
• Έντονες εναλλαγές της διάθεσης
• Συχνό έντονο κλάμα
• Δυσκολία στη σύνδεση με το μωρό
• Αποστασιοποίηση από οικογένεια και φίλους
• Διαταραχές στην όρεξη (απώλεια ή ένταση της)
• Αϋπνία, υπερβολικός ύπνος ή υπνηλία
• Υπερβολική κούραση ή απώλεια ενέργειας
• Απώλεια του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης από αγαπημένες δραστηριότητες
• Ευερεθιστότητα και έντονος θυμός
• Αισθήματα ντροπής, ενοχής και ανικανότητας εκπλήρωσης του μητρικού ρόλου
• Απελπισία
• Μειωμένη ικανότητα καθαρής σκέψης, συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων
• Ανησυχία
• Έντονο άγχος και κρίσεις πανικού
• Τρομακτικές σκέψεις όπως σκέψεις αυτοτραυματισμού, αυτοκτονίας ή βλάβης του μωρού

 

Πρόληψη της επιλόχειας κατάθλιψης

Κάθε νέα μαμά μπορεί να εμφανίσει επιλόχεια κατάθλιψη, ενώ μπορεί να αναπτυχθεί και  σε δεύτερη ή τρίτη εγκυμοσύνη, ακόμα και αν σε προηγούμενη δεν είχε εμφανιστεί. Οι πιθανότητες να αναπτύξει μια μητέρα επιλόχειο κατάθλιψη αυξάνονται αν:

• Υπάρχει ιστορικό κατάθλιψης ή επιλόχειου κατάθλιψης
• Το μωρό έχει προβλήματα υγείας ή αναπηρία
• Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, επιλόχειας κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών νοσημάτων
• Η μητέρα έχει βιώσει πρόσφατα αγχωτικά γεγονότα, όπως κύηση υψηλού κινδύνου, επιπλοκές εγκυμοσύνης, άλλες παθήσεις ή απώλεια εργασίας.
• Υπάρχουν προβλήματα στη σχέση με τον σύζυγο / σύντροφο
• Υπάρχουν οικογενειακά ή οικονομικά προβλήματα
• Η εγκυμοσύνη ήταν απρογραμμάτιστη ή ανεπιθύμητη
• Η μητέρα έχει αδύναμο ή ανύπαρκτο σύστημα υποστήριξης από οικείους της
• Η μητέρα έχει διπολική διαταραχή
• Υπάρχουν δυσκολίες στο θηλασμό
• Η εγκυμοσύνη έφερε δίδυμα, τρίδυμα ή παραπάνω μωρά

 

Παρόλο που η πρόληψη της επιλόχειας κατάθλιψης δε μπορεί να εγγυηθεί την μη εμφάνιση της, είναι σημαντικό για τις εγκυμονούσες να διατηρούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής και να έχουν ανθρώπους με τους οποίους μπορούν να μιλούν ελεύθερα και να απευθύνονται για υποστήριξη. Επιπλέον, μπορούν μέσα από μαθήματα προετοιμασίας τοκετού να γνωριστούν με γυναίκες και ζευγάρια που βρίσκονται στην ίδια φάση της ζωής. Ταυτόχρονα, είναι δεδομένο ότι ο γυναικολόγος είναι εκεί για να ακούσει προβληματισμούς και να συμβουλέψει ή να παραπέμψει σε κάποιον ειδικό. Τέλος, αν προϋπάρχει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, ο ειδικός ψυχικής υγείας συνεργάζεται με το γυναικολόγο και την ομάδα μητρότητας, ώστε να υπάρχει η καλύτερη δυνατή υποστήριξη.

 

Μύθοι για την επιλόχειο κατάθλιψη

Επειδή η επιλόχειος κατάθλιψη είναι ένα ζήτημα που συχνά αποκρύπτεται και δεν συζητείται εύκολα, υπάρχουν πολλοί μύθοι που την συνοδεύουν. Οι σημαντικότεροι είναι οι εξής:

• Είναι λιγότερο σοβαρή από άλλους τύπους κατάθλιψης. Στην πραγματικότητα, είναι τόσο σοβαρή όσο και άλλοι τύποι κατάθλιψης.
• Προκαλείται εξ ολοκλήρου από ορμονικές αλλαγές. Στην πραγματικότητα προκαλείται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
• Περνάει γρήγορα. Στην πραγματικότητα μπορεί να επιμείνει για μήνες, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ενώ σπανιότερα μπορεί να γίνει μακροχρόνιο πρόβλημα
• Επηρεάζει μόνο τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τις νεότερες έρευνες έως και 1 στους 10 νέους πατέρες/συντρόφους παθαίνουν κατάθλιψη μετά την απόκτηση μωρού.